|
1.1
Pengenalan
Lebuhraya Timur-Barat merupakan laluan terawal daripada 3 laluan
yang menghubungkan negeri-negeri Pantai Barat dengan Pantai Timur di
utara Semenanjung Malaysia. Lebuhraya yang menghubungkan Bandar Grik
di Perak dengan Kampung Jeli di Kelantan ini mencapai ketinggian
maksima 3440 kaki atau 1050m dari paras laut.
Pembinaan lebuhraya ini dilaksanakan oleh Jabatan Kerja Raya dengan
menggunakan tenaga pekerjanya sendiri. Hanya kerja-kerja seperti
pembinaan jambatan, pengkuarian bahan bumi serta penurapan jalan
diserahkan kepada kontraktor seperti Bumi Highway Sdn. Bhd. dan
Malaysian-Thai Development Sdn. Bhd.
Kerja-kerja pembinaan bermula pada bulan Oktober 1969 dilaksanakan
tanpa penyiasatan geologi yang lengkap. Laluan lebuhraya yang ada
pada hari ini merupakan laluan yang dibina berdasarkan trek panduan
yang dibina pada fasa
permulaan pembinaan lebuhraya ini. Umumnya, lebuhraya ini boleh
dibahagikan kepada 2 bahagian, iaitu laluan dari KM 0 - 60 yang
diwartakan kepada Jabatan Kerja Raya Grik sementara bermula dari KM
60 sehingga hujung lebuhraya ini diwartakan kepada Jabatan Kerja
Raya Jeli. Kerja-kerja penyelenggaraan dipertanggungjawabkan kepada
kawasan dalam penguatkuasaan masing-masing.
1.2 Tujuan kajian
Tujuan kajian adalah bagi pemetaan profil luluhawa di satu teren di
Lebuhraya Timur-Barat, yang mana integrasi antara kaedah geofizik
dan geologi kejuruteraan digunakan bagi mencapai tujuan tersebut.
Kajian lapangan selama kira-kira 3 minggu telah dilakukan sepanjang
bulan April dan Julai 1999 bagi memungut dan mencerap data yang
relevan kepada objektif kajian ini.
1.3 Lokaliti kajian
Kawasan kajian terletak di antara garis bujur T 101o25' B hingga T
101o27' B dan garis lintang 05o34' T hingga 05o36' T. Kajian
terperinci telah dilakukan pada teren metamorf di KM67, Lebuhraya
Timur-Barat (Grik-Jeli). Teren kajian yang terletak pada KM67 ini
juga merupakan titik tertinggi sepanjang lebuhraya tersebut dengan
mencatatkan ketinggian 1050 m di atas paras laut.
Lebuhraya sepanjang kira-kira 117 km ini mula di bina pada 31
Oktober 1969 dan pada bulan Julai, 1983 penyiasatan cerun pada teren
KM67 telah dimulakan sehingga siap kerja-kerja pembaikan cerun dan
tambakan pada 15hb Januari 1987. Sehingga hari ini, kawasan kajian
yang terletak di lebuhraya tersebut masih diwartakan sebagai kawasan
keselamatan dan pihak tentera sering kelihatan membuat rondaan di
kawasan ini. Peta 1.1
1.4 Methodologi kajian
Penentuan kaedah atau methodologi kajian adalah penting bagi
mencapai atau memenuhi kehendak parameter-parameter bagi
menggambarkan keadaan sebenar di lapangan. Kajian yang agak
menyeluruh dijalankan dalam 2 aspek iaitu kerjalapangan dan kerja
pengkhususan di dalam makmal.
1.4.1 Kerjalapangan
Di antara survei yang dilakukan di lapangan termasuklah kaedah
seismos biasan, kaedah keberintangan elektrik (geoelektrik) serta
pencirian gred luluhawa berdasarkan sifat kejuruteraan jasad batuan.
Kaedah survei seismos biasan dilakukan pada bulan April, 1999
sepanjang 10 teres pada teren ini bagi memperolehi halaju gelombang
P. Survei seismos biasan ini dapat menganggarkan nilai purata halaju
gelombang P dalam batuan metamorf. Survei seismos biasan menggunakan
punca gelombang S pula dilakukan pada bulan Julai, 1999. Nisbah
Poisson boleh dikira dengan rumus yang memerlukan input halaju
gelombang P dan S. Berbanding dengan survei gelombang P, survei
seismos biasan menggunakan punca gelombang S ini hanya dilakukan di
tempat-tempat terpilih sahaja, iaitu berdasarkan gred luluhawa jasad
batuan.
Pemetaan dan pengelasan profil luluhawa dijalankan dengan
berpandukan sifat kejuruteraan profil luluhawa jasad batuan. Kaedah
yang digunakan ialah dengan berpandukan pengelasan profil luluhawa
yang dibina berasaskan proses luluhawa dari segi fizik dan kimia
jasad bahan batuan tersebut. Berdasarkan pengelasan jasad batuan
terluluhawa, pengelasan luluhawa boleh dibahagikan kepada 6 gred,
I-VI yang rata-ratanya menyerupai pengelasan oleh ISRM (1981) dan
IAEG (1981). Dengan berbekalkan tukul geologi, kanta tangan dan pita
ukur, pencirian profil luluhawa dibuat berdasarkan tabii profil
luluhawa serta cirian fizik iaitu tekstur dan struktur jasad.
Kajian geologi stuktur telah dilakukan di lapangan, dengan
menekankan khasnya struktur sekunder yang disebabkan oleh canggaan.
Survei ketakselanjaran pada teren ini juga dilakukan di sepanjang
kesemua cerun untuk melihat aspek kestabilan cerun batuan tersebut.
Sampel-sampel bongkah batuan yang berukuran kira-kira 3" x 3"
diambil dan dibuat irisan nipis untuk analisis petrografi. Manakala
blok-blok batuan berukuran kira-kira 5" x 5" pula diambil untuk
dijadikan teras bagi ujian-ujian mekanik batuan. Sampel tanah dari
lapisan penutup (top soil) juga diambil untuk penentuan sifat
mekanik tanah tersebut.
1.4.2 Kajian makmal
Kerja pengkhususan di makmal merupakan lanjutan daripada kajian yang
dilakukan di lapangan. Antara kajian makmal yang dilakukan
termasuklah memproses dan menafsirkan data-data seismik yang
diperolehi daripada kedua-dua survei seismos biasan (gelombang P dan
gelombang S), kajian petrografi dan tafsiran petrologi ke atas
irisan nipis, serta penentuan arah daya tegasan daripada analisis
data-data struktur.
Data-data yang diperolehi dari survei ketakselanjaran pula
dianalisis dan digunakan untuk mentafsirkan kestabilan cerun.
Manakala data yang diperolehi daripada survei profil luluhawa
diproses dan suatu pendekatan pemetaan serta pengelasan profil
luluhawa syis dilakukan berdasarkan cerapan yang dilakukan ke atas
teren tersebut semasa kerjalapangan.
Seterusnya, ujian halaju ultrasonik ke atas 34 sampel teras batuan
syis dilakukan ke untuk menentukan sifat fizik dan modulus dinamik
jasad batuan tersebut. Sampel-sampel bongkah teras dijadikan suatu
teras silinder yang mana ukuran geometrinya dijadikan malar bagi
kesemua 34 teras tersebut.
Penafsiran peta geologi dan peta topografi juga telah dibuat untuk
mengkaji beberapa aspek geologi dan geografi seperti unit litologi,
geomorfologi, perhubungan dan saliran.
1.5 Kajian terdahulu
Kajian geologi di sekitar kawasan Grik dan Lebuh Raya Timur-Barat
pernah dilakukan oleh beberapa pengkaji sejak 1970an lagi. Di antara
pengkaji-pengkaji terawal ialah Jones (1970) dan Van Klinken (1970).
Beberapa aspek seperti geologi am, geologi struktur dan geologi
kejuruteraan telah dikaji dengan agak terperinci di sepanjang
lebuhraya ini oleh Tan (1984), Kamal Roslan Mohamed (1984), Zulkifli
Salleh (1984), Mohd Zaini Madi (1984), Mohd Ashri Muda (1984), Jasmi
Talib (1984) dan Mohd Fauzi (1988) di bahagian barat lebuhraya ini;
Rohayu Che Omar (1995), Abdul Halim Mohd Yussof (1987), Syed Syeikh
Al Mashoor (1987), Syed Syeikh Al Mashoor dan Tjia (1987), Santokh
Singh et al. (1984) dan Wong (1974) (seperti yang dinyatakan dalam
Tajul Anuar Jamaluddin, 1990).
Pemetaan geologi di sepanjang lebuhraya ini telah dilakukan oleh
juga Moh & Assoc. International Ltd. (1983), Ibrahim Komoo dan Abdul
Ghani Rafek (1988, 1989) dan Tajul Anuar Jamaluddin (1990). Mereka
pada amnya telah membahagikan kawasan kepada unit-unit litologi dan
memetakan sempadan batuan. Formasi Baling yang terdiri daripada batu
pasir greiwak, batu lodak, syal, rijang dan sedikit tuf serta batuan
metamorf rantau dan dinamik bergred rendah seperti metagreiwak,
metatuf, sabak, filit serta sedikit syis tersingkap di bahagian
barat lebuhraya; manakala batuan metamorf rantau berfasies syis
hijau hingga amfibolit awal seperti filit, filit bertuf, syis kuarza
mika, syis mika, syis amfibol, metakuarzit dan sedikit gneis
tersingkap di bahagian tengah dan timur lebuhraya ini. Jasad igneus
rejahan seperti granit biotit berbutir halus hingga sederhana dan
berbutir kasar serta sedikit bertekstur profiritik ditemui di tengah
kawasan ini manakala granit biotit-hornblend atau granit samar
berusia Kapur (Santokh Singh et al.,1984) tersingkap di bahagian
timur, di sekitar Batu Melintang hingga ke Sri Pergau.
Empat arah tegasan utama yang ditemui bertindak di sekitar lebuhraya
timur-barat ini ialah timurlaut-baratdaya (NE-SW), timur-barat
(E-W), baratlaut-tenggara (NW-SE) dan utara-selatan (N-S). Walaupun
arah timur-barat yang dikatakan sebagai arah yang tegasan paling
dominan yang diakibatkan oleh penerobosan granit Banjaran Besar di
Pantai Timur, namun usia sebenar granit tersebut masih menjadi
persoalan (Paleozoik Atas atau Trias bawah?)(Zulkifli Salleh, 1984).
Arah tegasan tenggara-barat laut pula dikatakan hasil daripada
terbitan penerobosan granit di kawasan timur Semenanjung pada masa
Perm Bawah hingga Trias Atas atau Perm hingga Trias Bawah (Zulkifli
Salleh, 1984). Jujukan batuan metamorf-metasedimen dikatakan
terlipat ke dalam siri lipatan yang paksinya secara am berjurus
utara-selatan, manakala pengaruh tegasan mampatan pada arah
timur-barat menghasilkan beberapa zon sesar sungkup yang menunjukkan
angkutan tektonik ke arah barat hingga baratdaya serta terdapat
pembentukan beberapa buah zon oilstostrom tericih (Tajul Anuar
Jamaluddin, 1990).
Aspek kegagalan cerun seperti tanah runtuh, jatuhan batuan,
gelinciran jenis aliran, kegagalan bentuk baji dan sebagainya
dilaporkan oleh Mohd Zaini Madi (1984), Mohd Ashri Muda (1984),
Jasni Talib (1984), Mohd Fauzi (1988) dan Tajul Anuar Jamaluddin
(1990).
1.6 Masalah-masalah dan limitasi
Kerjalapangan sering tergendala disebabkan cuaca yang tidak menentu
seperti hujan bukit. Blok-blok batuan yang jatuh di
setengah-setengah tempat dan menutupi singkapan menyukarkan penulis
untuk membuat cerapan lapangan. Atas sebab-sebab keselamatan,
kerjalapangan juga terhad kepada kawasan di sepanjang lebuhraya
sahaja. Dengan ini kajian lanjutan untuk melengkapkan penulisan
adalah terbatas.
|
...